YAĞMUR BOMBASI
(Cloud seeding)
Bakınız; Bulut Tohumlama.
YANGIN
(Fire)
Maddenin yeterli derecede ısı ve oksijen (hava) ile birleşmesi sonucunda yanarak kimyasal şekil değişliğine uğraması olayıdır. Yangının oluşabilmesi için yanıcı madde, yüksek ısı ve oksijene ihtiyaç vardır.
YANGIN MERDİVENİ
(Fire stairway)
Bir yangın veya acil durumda yüksek katlı binayı terketmeye yarayan ve bina dışında yer alan etrafı açık özel merdiveni ifade eder. Yüksek katlı binalarda yangın merdiveni bulunması zorunlu kılınmıştır.
YANGIN TATBİKATI
(Fire drill)
Yangın anında nasıl davranılacağı konusunda deneyim kazanmak amacıyla yapılan tatbiki provayı ifade eder. Konut, iş yeri, okul, otel gibi yerlerdeki genel yangın tatbikatları ile itfaiyecilerin ve gönüllülerin yeni söndürme teknolojileri ve ekipmanlar konusunda eğitimi ve deneyim amacıyla yaptıkları tatbikatlar bu kapsamdadır.
YANGIN TEHLİKESİ
(Fire hazard)
Konutlar, tesisler, nakil araçları ve ormanlarda farklı nedenlerle başlayabilen, yakıcı etkisiyle madde ve eşyaları kullanılmaz hale getiren, boğucu etkisiyle canlıların yaşamına son veren en büyük tehdittir.
YAPI
(Building)
İmar mevzuatında; "Karada ve suda, daimi veya geçici, resmi ve özel, yeraltı ve yer üstü inşaatları ile bunların ilave, değişiklik ve onarımlarını içine alan sabit ve hareketli tesisler” olarak tanımlamıştır.
YAPI DENETİM LABORATUARI
(Building construction supervision/ inspection laboratory)
Mevzuatımızda; “İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde, ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve özgül ağırlık, basınç ve çekme dayanımları, kıvam limitleri gibi diğer özelliklerini tayin eden, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının izniyle çalışan tesisler” olarak tanımlamaktadır.
YAPI DENETİMİ
(Building constructin supervision / inspection)
Güvenli, sağlıklı ve ekonomik yapı inşa edebilmek amacıyla yapıların, ilgili idare ve yükleniciden (müteahhit) bağımsız olarak, tasarım (proje) ve yapım (inşa) aşamalarında, yürürlükteki yönetmelik ve standartlara uygun imalinin, denetimler yoluyla sağlanması sürecini ifade eder.
YAPI DENETİMİ KURULUŞU
(Building construction supervision /inspection corporate)
Bayındırlık ve iskan bakanlığından aldığı izin belgesiyle münhasıran yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişilere verilen addır.
YAPI ENVANTERİ
(Building inventory)
Mevcut her tür yapının adedi, yapı malzemeleri, yapı sistemi, yaşı v.b. gibi özelliklerin belirlenmesi için yapılan tespit ve kayıt işlemi sonucunda oluşturulan bilgilerin tümünü ifade eder.
YAPI HASARI
(Building damage)
Kullanımdan doğan hasarlar hariç, yapının fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılması nedeniyle meydana gelen ve yapının kullanımını engelleyen veya yapıda kapasite ve değer kaybı oluşturan her türlü hasardır.
YAPI HASARI TESPİTİ
(Building damage assessment)
Bir afet sonrasında yapıların görmüş olduğu hasarların teknik ekipler tarafından önceden tanımlanmış form ve standartlara uygun olarak belirlenmesi ve kullanımlarına karar verilmesi işlemidir. Uygulamada ön hasar tespiti ve kesin hasar tespiti olarak iki aşamalı yapılmaktadır. Afetlerde halkın can ve mal güvenliği açısından yapıların kullanıp kullanılamayacağına özellikle artçı depremler dikkate alınarak hemen karar verilmesi gereken durumlarda inşaat mühendisleri ve mimarlardan oluşan ekipler tarafından yapı hasarlarının tespiti yapılmaktadır.
YAPI KULLANMA İZİN BELGESİ
(Certificate of permission for building occupation)
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde veya dışındaki yerlerde inşa edilen yapıların, tamamen veya kısmen kullanılmasına müsaade veren izin belgesidir. Bu izni Belediyeler veya Valilikler verir. Bu, uygulamada Oturma İzni olarak bilinmektedir.
YAPI MÜTEAHHİDİ
(Building contractor)
Yapım işlerini sözleşme ve eklerine uygun olarak yapmayı, yapı sahibine karşı taahhüt eden, ticari amaçla ya da kendisi için şahsi finans kaynaklarını kullanarak üstlenen ilgili Ticaret Odasına kayıtlı gerçek veya tüzel kişilere verilen addır.
YAPI RUHSATI
(Building construction permit)
İmar mevzuatı hükümlerine göre düzenlenen inşaat izin belgesine verilen addır. Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde inşa edilecek yapılar için, belediye veya valilik tarafından verilir. Bu, İnşaat Ruhsatı olarak bilinmektedir.
YAPI SAHİBİ
(Building owner)
Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder.
YAPI STOKU
(Building stock)
Bakınız ; Yapı Envanteri.
YAPIM SÜRESİ
(Construction duration)
Yapı sahibinin, yapı ruhsatı tarihten itibaren, yapı kullanma ruhsatını aldığı tarihe kadar geçen zamanı ifade eder.
YAPISAL HASAR
(Structural damage)
Bir yapının taşıyıcı sisteminde, afet veya başka bir nedenle meydana gelen çatlak, kırılma, yer değiştirme v.b. gibi hasara verilen addır.
YAPISAL OLMAYAN HASAR
(Non-structural damage)
Bir binanın kaplamalar dolgu duvarlar, merdivenler ve tesisatlar gibi taşıyıcı olmayan elemanların da meydana gelen hasara verilen addır. Afet nedeniyle bina içerisindeki eşya ve ekipmanlarda oluşan hasarlara da yapısal olmayan hasar denilmektedir.
YAPISAL OLMAYAN RİSKLER
(Non-structural risks)
Yapısal olmayan tehlikelerin yol açabilecekleri zarar ve kayıp olasılıklarını ifade eder..
YAPISAL OLMAYAN TEHLİKELER
(Non-structural danger)
Yapıların, yük taşıyan ve aktaran elemanlarının dışında kalan bölme ve kalkan duvarlar, iç ve dış cephe kaplamaları, tesisatlar, avizeler, tavan kaplamaları v.b. gibi elemanları ile yapı içerisindeki eşyalar, ekipman ve malzemelerden kaynaklanan tehditlere verilen genel addır.
YAPISAL ÖNLEMLER
(Structural counter-measures)
Yapıların yük taşıyan ve yük aktaran elemanlarında onarım veya güçlendirme amacıyla alınan önlemleri ifade eder.
YAPISAL RİSKLER
(Structural risks)
Yapıların yük taşıyan ve yük aktaran elemanlarında meydana gelebilecek hasar veya yıkılma olasılığıdır.
YAPISAL TEHLİKELER
(Structural hazards)
Yapıların kolon, kiriş, döşeme, temel gibi yük taşıyan ve yük aktaran elemanları ile zemin özelliklerinden kaynaklanan tehditleri ifade eder.
YARDIM
(Aid)
Bakınız; Acil Yardım.
YASAKLANMIŞ AFET BÖLGELERİ
(Prohibited or excluded disaster areas )
Yetkili makamca tehlikeli görülerek, sınırları harita veya krokilerle belirlenen yerleri ifade eder., Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın teknik heyetlerince, Afete maruz bölgelerdeki yerleşmelerin, afet bölgesi olarak ilan edilerek yasaklanan alanlarında bina ve konut yapımı izin verilmez, mevcut veya yapılmakta olanlar ise yerel yönetimlerce yıktırılır. Afet bölgesinin hudutları, Bakanlıkça daraltılabilir veya tamamen kaldırılabilir.
YAVAŞ GELİŞEN AFETLER
(Slow onset disasters)
Olumsuz sonuçları aniden değil de zamanla ve giderek ağırlaşan boyutlarda ortaya çıkan afetlere verilen genel addır. Küresel ısınma, kuraklık, erozyon, çölleşme gibi doğal afetler ile sosyal dengenin bozulması gibi toplumsal afetler bu kapsamdadır.
YENİDEN İNŞA
(Reconstruction)
Afet yönetimindeki iyileştirme döneminin ardından başlar, çevre planlaması ve şehircilik ilkelerine uygun çağdaş bir yapılaşma faaliyetini ifade eder. Afet nedeniyle yıkılan, yanan veya kullanılamaz duruma gelen bina, tesis ve alt yapıların işlevlerini görmek üzere, afetlere daha dayanıklı ve çevreye uyumlu bina ve tesislerin inşa edilmesi çalışmalarıdır.
YENİDEN YAPILANMA
(Restructuring)
Bir kurum veya kuruluşun değişen koşullara uyum ve verimlilik artışı için, yönetim, sorumluluk, şeffaflık v.b gibi prensipler çerçevesinde gelişerek örgütlenmesini ifade eder. Afetlerden sonra bazı kurumlarda, karşılaşılan aksaklıklar ve alınan dersler ışığında yeniden yapılanmaya gidilmektedir.
YENİLENEBİLİR KAYNAKLAR
(Renewable resources)
Güneş, rüzgar, jeotermal, akar su, gel-git, biomas enerjisi gibi doğal, tükenmeyen ve çevre sorunu yaratmayan nitelikteki enerji kaynaklarına verilen genel addır.
YENİLENEMEYEN KAYNAKLAR
(Non-renewable resources)
Kömür, petrol, doğal gaz, nükleer maddeler gibi yer kabuğunda sınırlı rezerve sahip olan, kullanımıyla önemli ölçüde çevre kirliliği yaratan, doğal enerji kaynaklarına verilen genel addır.
YER HAREKETİ
(Ground motion)
Bir deprem veya yeraltı patlamasıyla yeryüzünde meydana gelen sarsıntı ve titreşimleri ifade eder. Sismoloji bilimince, kuvvetli ve zayıf yer hareketi olarak iki ayrı çalışma alanında ele alınıp değerlendirilmektedir.
YER HAREKETİ BÜYÜTMESİ
(Ground motion amplification)
Ana kayadaki deprem yer hareketinin, yerel zemin özelliklerine bağlı olarak frekans veya genliğindeki değişimleri ifade eder. Depremlerin yol açtığı kuvvetli yer hareketine etki eden en önemli faktör yerel zemin koşullarıdır. Tabakaların fiziksel özellikleri, derinlikleri, S dalga hızları, yer altı su seviyesinin mevcudiyeti ve derinliği, yüzeydeki hareketin büyüklüğünü etkilemektedir. Yerel ölçekte deprem yer hareketinin büyümesi, zeminlerin ana kaya derinliği, hakim periyodu gibi parametreler, mikrotremor ölçümleri, iki veya üç boyutlu modelleme yöntemleriyle belirlenerek sismik mikro bölgeleme çalışmalarında yaygın olarak kullanılmaktadır.
YER KAYMASI
(Landslide)
Bakınız; Heyelan.
YEREL GÜNDEM -21
(Local agenda-21)
Birleşmiş Milletler tarafından küresel ölçekte sürdürülebilir kalkınma yaklaşımını desteklemek için hazırlanan programa verilen addır. 1997 Rio Konferansında kabul edilen esaslarla, 21. yüzyılda insan ve çevre arasındaki ilişkilerin düzenlenmesini, hükümetler ve yerel toplum kesimlerinin desteği ile gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır.
YEREL YÖNETİM
(Local administration)
Bakınız; Mahalli İdare.
YERİNDE SIĞINAK
(Shelter in place)
Bulunulan veya yaşanılan mekanda, bazı basit önlemleri alarak, dışarıdan gelen tehditlere karşı nispeten güvenli bir alan oluşturma faaliyetini ifade eder.
YERLEŞİK ALAN
(Habitat area)
Belediye ve mücavir alan sınırları içerisindeki imar planı bulunmayan mahalle, köy, mezra gibi mevcut yerleşmelerin müstakbel gelişmelerini de içine alan ve sınırları belediye meclisince kararlarlaştırılan yerleri ifade eder.
YERLEŞİM YERİ ANALİZİ
Town watching
Deneyimli insanlar veya gönüllüler tarafından gözleme dayalı olarak yapılan, yerleşim yerlerindeki tehlike ve risk belirleme yöntemini ifade eder.
YERLEŞME ALANI
(Settlement area)
İmar planı sınırı içerisinde kalan yerleşik durumdaki ve gelişme alanı niteliğindeki bölgelerin tümünü ifade eder.
YIĞMA YAPI
(Masonry building)
Taşıyıcı sistem elemanları örme duvarlar olan yapı türünü ifade eder. Betonarme temeller üzerine oturan taş, dayanıklı tuğla gibi malzemeyle örülmüş taşıyıcı duvarlar ile bağlayıcı ve yük aktarıcı kiriş, hatıl, betonarme veya ahşap döşemelerden oluşur. Ülkemizde döşemelerinin betonarme veya ahşap olmasına bağlı olarak, yığma kagir ve yarım kagir adlarıyla adlandırılmaktadırlar.
YIKIK
(Collapsed)
Binalarda taşıyıcı sistemlerinin büyük oranda kalıcı yer değiştirerek kısmen veya tamamen yıkılması ve çatının çökmesi durumunu ifade eder. İnsanların can ve mal güvenliği bakımından bu tür yapılara girmesine kesinlikle izin verilmez. Ayakta kalabilen yapılar ise yerel yönetimlerce ivedilikle göçertilip, tehlikesiz hale getirilmesi yasa gereğidir.
YILDIRIM
(Thunderbolt)
Yeryüzü ile bulutlar arasında meydana gelen elektrik boşalması olayına verilen addır.
YILDIRIM ÇARPMASI
Thunderstrike
Canlıların yıldırıma maruz kalarak yaralanması veya ölmesidir. Fırtınalı havalarda çok yakındaki şimşek çakıyor olması, açık alanda, kara, deniz ve hava taşıtlarında yıldırım çarpma riskini arttırır.
YÖNETİŞİM
(Governance)
Katılımcı ve paylaşımcı bir anlayışa sahip olan ve geleceğe yönelik bir bakışa sahip yönetim anlayışını ifade eder. Sonuç ve hedef odaklı olaylara yönelmiş, vatandaşa hizmeti esas alan, katılımcı, şeffaf, hesap verebilir çağdaş bir yönetim biçimine imkan veren yaklaşımdır. Mevzuatta; “saydamlık, hesap verebilirlik, katılımcılık, çalışma uyumu, yerli yerindelik ve etkenlik gibi kriterlere dayanan çok aktörlü ve toplumsal ortaklara dayalı yönetim anlayışı” olarak tanımlanmaktadır.
YUMUŞAK KAT
(Soft storey)
Genellikle binaların zemin katlarında olmak üzere, diğer katlara oranla daha esnek inşa edilmiş katlara verilen addır.
YÜZ YILLIK SEL YATAĞI
(100-year flood plane)
Bir nehrin etrafında, 100 yıl içersinde en az bir kez sel suları ile kaplanmış alanı ifade eder. Bu alan içerisinde her yıl sel olma ihtimali en az % 1 veya daha fazladır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder