TAHLİYE
(Evacuation)
Yapıları veya bir bölgeyi, önceden belirlenmiş yollar kullanılarak hızlı ve düzenli bir şekilde boşaltılarak insan ve canlıların güvenli yerlere taşınması işlemine verilen addır.
TAHLİYE GÜZERGAHI
(Evacuation route)
Bir tehlike anında insanları, tehlikeli bölgelerden güvenle uzaklaştırabilmek için önceden belirlenmiş ve işaretlenmiş nakil yolunu ifade eder.
TAHLİYE PLANI
(Evacuation plan)
Bir afet anında, başvurulacak tahliye işleminin hangi yollar ve araçlar kullanılarak yapılacağı ile bu kimselerin nakledileceği yerleri gösteren ayrıntılı planlara verilen addır.
TAHMİN
(Forecast, prediction)
Meydana gelmesi muhtemel bir doğa olayını gözlemsel, tecrübi yani ampirik, matematiksel veya olasılık yöntemleri kullanarak öngörüde bulunmayı ifade eder.
TARİHSEL DEPREM
(Historical earthquake)
Sismik kayıt cihazlarının bulunmadığı dönemlerde meydan gelmiş olan depremlere verilen addır. etkilediği alandaki hasarlara ve kayıplara ait genel veya ayrıntılı bilgiler tarihsel kayıtlarda yer almaktadır.
TASARIM SPEKTRUMU
(Design spectrum)
Deprem yönetmeliklerinde belirtilen ve bina türü yapıların deprem hesaplarının yapılmasında kullanılan, genellikle sert zemin koşullarında ve %5 sönüm oranı için hesaplanmış spektrumu ifade eder.
TAŞERON
(Subcontractor)
Cinsleri ve kısımları itibariyle ayrılabilen yapım işinin bir bölümünü müteahhide veya idareye karşı bedeli mukabilinde imal etmeyi üstlenen gerçek veya tüzel kişilere verilen genel addır. Bazen, alt müteahhit olarak da anılmaktadır.
TAŞIYICI OLMAYAN SİSTEM
(Non-load bearing system)
Yapılarda bulunan merdivenler, dolgu duvarlar, tesisat, kaplamalar gibi yük taşımaya ve yük aktarmayan bölümlerine verilen addır.
TAŞIYICI SİSTEM
(Load bearing system)
Yapıların temel, ahşap, çelik iskeletleri ile duvarlar, döşemeler ve çatı gibi yük taşıyan ve yük aktaran yapı elemanlarına verilen addır.
TAŞKIN
(Overflooding)
Bakınız; Sel.
TAŞKIN ALANI
(Flooding area)
Nehir yataklarının kenarında, tekrarlanan taşkınlar nedeniyle oluşmuş buluna belirli alanlara verilen addır.
TATBİKAT
(Drilling _ Rehearsal)
Bir acil durum veya afet halinde yapılması planlanmış olan müdahale sürecinde yer alan eylemlerin uygunluğunu, yeterliğini ve güncelliğini mümkün olduğunca gerçeğe yakın koşullar altında ve bir senaryoya bağlı kalarak denemek amacıyla yapılan uygulamaya verilen genel addır. Masa başı tatbikatı, uygulama tatbikat ve genel tatbikat olarak farklı düzeylerde icra edilebilirler.
TAYFUN
(Typhoon)
Atmosferde bir alçak basınç alanı çevresinde hızla dönen rüzgârların oluşturduğu büyük tropik fırtınalara verilen addır. Bunları, büyüklüğü ve yol açabileceği zarar bakımından Kategori adıyla 1’den 5’e kadar değerlendiren Tropik Fırtına Şiddet ölçeği bulunmaktadır.
TEHLİKE
(Hazard)
Can ve mal kaybı, yaralanma, sosyal ve ekonomik dengelerin bozulması veya çevresel zararlara yol açma potansiyeli bulunan, değişik kökene sahip fiziksel olaylara verilen genel addır.
TEHLİKE HARİTALARI
(Hazard maps)
Deprem, sel, taşkın, çığ, heyelan v.b. gibi farklı türdeki doğal afetlerin muhtemel yaygınlık ve şiddet derecelerini ortaya koymak için, belirli kriterlere göre hazırlanmış haritaları ifade eder.
TEHLİKELİ ATIK
(Hazardous waste)
Bir kullanım sonucu ortaya çıkan fiziksel, kimyasal veya biyolojik yönlerden olumsuz etkileriyle ekolojik dengenin, insan ve diğer canlıların doğal yapılarını bozabilecek her türlü maddeye verilen genel addır.
TEHLİKELİ YAPI
(Hazardous construction)
Kendiliğinden veya bir dış etken nedeniyle çökme ve can ve mal kaybına yol açma ihtimali olan yapıya verilen sıfattır. İmar mevzuatında ”maili inhidam” deyimi ile ifade edilmiştir.
TEKNİK ALTYAPI
(Technical infrastructure)
Elektrik, gaz, içme ve kullanma suyu, kanalizasyon, arıtma ile her türlü ulaşım ve haberleşme hizmetlerinin karşılanması için kurulan yapı ve tesisler ile sığınak, açık ve kapalı otopark v.b. gibi hizmetlere verilen genel addır.
TEKNİK UYGULAMA SORUMLUSU
(Technical implementatins / applications engineer)
Bakınız; Fenni Mesul.
TEKNOLOJİK AFET
(Technological disaster)
İnsanların teknolojik faaliyeti sonucunda ortaya çıkan olumsuz nitelikli olaylara verilen genel addır. Bu kapsamda; Nükleer santral kazaları, toksik, patlayıcı, yanıcı ve tehlikeli kimyasal maddeler üreten fabrika ve depolarda meydana gelen yangın ve kazalar, tehlikeli madde taşıyan, gemi, tren ve karayolu araçlarının kazaları ile uçak kazaları sayılabilir.
TEKRARLANMA PERİYODU
(Recurrence period)
Afete yol açabilecek deprem veya seller gibi tehlikelerin ortalama olarak ifade edilen yeniden oluş süresi veya aynı büyüklükteki iki olay arasında geçen ortalama süreye verilen addır.
TEKTONİK
(Tectonics)
Yer bilimlerinin, taşküre yani litosfer tabakasının yapısını ve meydana gelişi ile evrimi araştıran, kıtaların oluşumu ve buna neden olan kuvvetler ve harekelerle ilgili çalışmaları yürüten bir koludur.
TERÖRİST EYLEM
(Terrorist act)
Cana ve mala kasteden, toplumda korku ve tepki yaratarak kısa veya orta vadeli çeşitli amaçlara hizmet etmeyi hedefleyen silahlı saldırılara verilen genel addır.
TIBBİ İLK YARDIM
(Medical first aid)
Bakınız; Acil Tıbbi Yardım.
TIBBİ İLK YARDIM EKİBİ
(Medical first aid team)
Hasta veya yaralıya ilk müdahalede bulunmak, olay yerinde gerekli sağlık önlemlerini almakla görevli, acil sağlık hizmetleri konusunda eğitim almış sağlık personeli ve şoförden oluşan ekiptir.
TOKSİK
(Toxic)
Tıbbi bakımdan zehirli ve zehir niteliği taşıyan zararlı maddelere verilen genel addır.
TOPLU MEZAR
(Mass grave)
Savaş, iç çatışma veya afetlerin neden olduğu toplu ölümler sonrasında fiziki imkansızlıklar nedeniyle uygulanan toplu defin işleminin yapıldığı yerlere verilen addır.
TOPLUM AFET GÖNÜLLÜSÜ
(Disaster community volunteer)
Afet tehlikesi ve risklerine karşı alınabilecek önlemlerle afetlerde ve acil durumlarda ilk yardım, hafif arama kurtarma, psikolojik destek faaliyetlerini yürütebilecek düzeyde eğitilmiş ve donatılmış gönüllü olarak çalışan kişiyi ifade eder.
TOPLUM AFET MÜDAHALE EKİPLERİ
(Disaster community volunteer team)
Toplum afet gönüllülerinin oluşturduğu afete müdahale ekipleridir. Kısaca ‘TAME’ olarak anılır. Mahalle, işyeri gibi yakın çevrelerinde afet zararlarının azaltılması çalışmalarına da katkıda bulunmak ve afete müdahale etmek için özel eğitimli ve afet bilinci yüksek gönüllü ekiplerdir. Profesyonel ekipler gelene kadar hafif arama-kurtarma, ilk yardım, yangın söndürme, çevre sağlığı, lojistik destek gibi bir çok alanda etkin faaliyette bulunurlar.
TOPLUMDA FARKINDALIK YARATMA
(Community awareness creation)
Maruz bulunulan tehlike ve riskler hakkında halkın bilinç düzeyini arttırmak amacıyla yapılan kamu oyunu bilgilendirme çalışmalarının hedefini ifade eder. Bu çeşit aktivitelerle toplumda afetlerlerden korunma davranışının gelişmesi ve yerleşmesi amaçlanır. Radyo, TV ve basılı yayınları içeren medya kanallarıyla toplumu bilgilendirme ile afet bilgilendirme merkezlerinde yapılacak eğitim ve uygulamalar bu kapsamda değerlendirilir.
TOPLUMSAL OLAYLAR
(Social incidents)
Toplumsal düzeni etkileyen veya bozan, kamu otoritesini zaafa düşüren, maddi hasarlara, yaralanmalara ve can kayıplarına da yol açabilen, organize gösteri ve eylemlere verilen genel addır.
TOPLUMU BİLGİLENDİRME
(Community awareness)
Afetle ilgili inceleme ve araştırmalarla elde edilen veya öğrenilen haber, bilgi ve gerçeklerin bir bütünlük içinde halka açıklanmasını ifade eder. Afet sonrasında ise meydana gelen olay, idarece yapılan ve yapılması planlanan işler hakkında, ayrıca halkın nasıl davranması gerektiği, halktan beklenen katkılar gibi konularda toplumun aydınlatılmasını kapsamaktadır.
TOPRAK DOLGU BARAJ
Earth dam
Geçirimsiz bir kil iç çekirdek ve kaya dolgularla oluşturulmuş baraja verilen addır.
TORNADO
(Tornado)
Bakınız; Hortum.
TRAVMA
(Trauma)
Fiziksel, kimyasal veya psikolojik nedenlerle meydana gelen yaralanmalara verilen genel addır.
TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU
(Post traumatic stress disorder)
Doğal afet yada beklenmedik bir olayla karşılaşan kişilerde meydana çıkabilen, psikolojik davranış ve kaygılanış farklılığını ifade eder. Aşırı korku, çaresizlik, tepkisizlik, içe kapanma, aşırı uyarılmışlık, olayı yeniden canlandırma gibi durumları kapsamaktadır. Bazı kişilerde çok yoğun yaşanabilir, psikolojik destek alarak zaman içerisinde normale dönebilmek mümkündür.
TRİYAJ
(Triage)
Afet sonrasında çok sayıda yaralının tıbbi önceliklerini belirleme ve ayırma amacıyla muayenesine verilen addır. Tıbbi müdahale önceliklerini gösteren, Kırmız (acil), Sarı (geciktirilebilir), Yeşil (bekleyebilir), Siyah (kayıp) anlamına gelen sınıflandırmayı kapsar. Mevzuatımızda; Çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu durumlarda, bunların öncelikli tedavi ve nakil edilmesi gereklerinin tespiti amacıyla olay yerinde veya bunların nakledildikleri yerde sadece doktorlar tarafından yapılan ayırma işlemi olarak ifade edilir.
TROPİK FIRTINA ŞİDDET ÖLÇEĞİ
(Hurricane intensity scale)
Yeryüzündeki tropik fırtınalar genelde Tayfun ‘Typhoon’ olarak adlandırılmakta ancak Kuzey yarıkürede Atlantik okyanusu ve Pasifik okyanusunun Uluslararası Tarih Çizgisine kadar olan bölümündekiler ‘hurricane’ adını almaktadır. Fırtınanın oluşturduğu rüzgar hızı ve dalga yüksekliği dikkate alınarak 5 ayrı kategori tanımlamış olan ‘Saffire-Simpson Hurricane Scale’ şiddet cetveli bulunmaktadır.
TSUNAMİ
(Tsunami)
Deniz veya okyanus tabanlarındaki depremler yada büyük heyelanların yol açtığı, düşey yer değiştirmeler sebebiyle oluşan dalgalara verilen addır. Sahile yaklaştıkça hızları ve yükseklikleri artan bu dalgalar, kıyılarda büyük yıkıma ve can kaybına yol açmaktadır. Tsunami, Japonca kökenli olup liman dalgası anlamına gelmektedir.
TSUNAMİ ERKEN UYARI SİSTEMİ
(Tsunami early warning system)
Tsunami oluşumunu algılayıp, etkileyeceği yerlerde yaşayanları haberdar etmek üzere kurulmuş gözlem, değerlendirme ve iletişim sistemidir. Tsunami dalgalarının hızı sismik dalgaların hızına göre çok daha yavaş kaldığı için, belirli koşullar dahilinde erken uyarı verme imkanı olabilmektedir. ABD, Japonya ve Pasifik Okyanusu çevresindeki ülkeler için tsunami uyarı merkezi bulunmaktadır. 2004 yılındaki Sumatra depreminin yarattığı tsunami felaketinin ardından Güney Asya için de tsunami uyarı merkezi kurulmuştur.
TÜKETİCİ
(Consumer)
Bir mal veya hizmeti özel amaçlarla satın alarak kullanan veya tüketen, gerçek veya tüzel kişilere verilen genel addır.
TÜRKİYE ACİL DURUM YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
(General Directorate of Turkish Emergency Management)
1999 depremlerinin ardından, acil durum hizmetlerini koordine etmek üzere Başbakanlık bünyesinde kurulan koordinasyon birimidir. Amacı; her türlü doğal ve insan kaynaklı afetlerle ilgili acil durum yönetiminin ülke düzeyinde etkin bir biçimde uygulanabilmesi için, acil durum öncesi, anı ve sonrası çeşitli alanlarda çalışmalar yürüten kurum ve kuruluşlar arasındaki eşgüdümü sağlamak, olarak tanımlanmıştır. 600 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuş olup 14 Haziran 2000 tarihinde Genel Müdürlük olmuştur.
TÜZEL KİŞİLİK
(Incorporated body)
Şirket, dernek, vakıf, sendika v.b. gibi yasalara uygun olarak örgütlenmiş kuruluşların, başlı başına bir varlık olarak sahip olduğu fiili ehliyeti ifade eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder